تحلیل روانشناختی درباره خودانتقادی، تاب‌آوری و نقش شفقت در سلامت روان
چرا اغلب با خودمان سخت‌گیرتریم تا با دیگران؟
چرا وقتی اشتباهی می‌کنیم یا شکست می‌خوریم، صدای انتقاد درون‌مان بلند می‌شود؟
و آیا ممکن است کلید تاب‌آوری، نه در تلاش بیشتر، بلکه در مهربانی با خودمان باشد؟
در یکی از اپیزودهای پادکست «Speaking of Psychology»، دکتر کریستین نف، استاد روان‌شناسی و بنیان‌گذار مفهوم «خودشفقتی»، به ما یادآوری می‌کند که موفقیت بدون شفقت، پایدار نیست.
او توضیح می‌دهد که برخلاف تصور رایج، خودشفقتی باعث تنبلی یا ضعف نمی‌شود.
بلکه برعکس: افرادی که مهربانانه با خود رفتار می‌کنند، انگیزه بیشتری دارند، تاب‌آوری بالاتری دارند و کمتر دچار فرسودگی می‌شوند.
دکتر نف سه مؤلفه اصلی خودشفقتی را چنین تعریف می‌کند:
- مهربانی با خود (self-kindness)
- انسان‌بودن مشترک (common humanity)
- ذهن‌آگاهی نسبت به احساسات (mindfulness)
این ترکیب به ما کمک می‌کند هنگام اشتباه، خود را سرزنش نکنیم بلکه مثل یک دوست دلسوز با خودمان رفتار کنیم.
در فرهنگ‌هایی که موفقیت و کمال‌گرایی ارزش بالایی دارد، مثل بسیاری از جوامع شرقی، خودانتقادی شدید شایع است.
اما دکتر نف هشدار می‌دهد: «وقتی فقط با ترس از شکست پیش می‌رویم، کیفیت زندگی‌مان را از دست می‌دهیم حتی اگر به موفقیت برسیم.»
او پیشنهاد می‌دهد که تمرین‌هایی مانند نوشتن نامه‌ای به خود در لحظه سختی، تمرین مهربانی با درون، یا صرفاً آگاه بودن از لحظه‌ای که در حال خودزنی ذهنی هستیم، می‌تواند به‌تدریج مغز را بازآموزی کند.
در پایان اپیزود، دکتر نف می‌گوید:
«شاید وقتش رسیده معیار موفقیت‌مان را از “چقدر خوبم؟” به “چقدر انسانی رفتار می‌کنم؟” تغییر دهیم.»
اگر با خودت سخت‌گیر هستی و از درون خسته‌ای… شاید وقت آن رسیده با نگاهی انسانی‌تر به درونت بنگری. روان‌شناسان ما می‌توانند کمکت کنند تا با خودت مهربان‌تر باشی.
درخواست مشاوره روان‌درمانی
دیدگاه خود را بنویسید.